مقدار و تلورانس مقاومت‌ها را می‌توان با استفاده از حلقه‌ها یا باندهای کد رنگی بر روی بدنه مقاومت نشان داد.
کد رنگی مقاومت‌ها ممکن است گاهی اوقات کمی گیج کننده باشند، تا زمانی که از نحوه عملکرد آنها مطلع باشید. اما وقتی که با آنها آشنا بشوید، خواندن مقادیر آن نوارهای کد رنگی ساده آسان‌تر می‌شود.
اطلاعات زیادی هم به صورت آنلاین و هم در این وب سایت آموزش الکترونیک وجود دارد که به شما کمک می کند چگونگی عملکرد کدهای رنگی مقاومت را یاد گرفته و بخوانید، و امیدواریم که این چرخ کد رنگی مقاومت رایگان و کاربردی، به شما کمک کند.
به طور کلی، سایز مقاومت‌ها کمتر از آن است که تولید کنندگان بتوانند اعداد و حروف را روی آنها چاپ کنند تا مقدار و تُلرانس آنها را نشان دهند. خوشبختانه، یک ایده هوشمندانه باعث اختراع سیستم کد رنگی مقاومت‌ها برای سهولت زندگی ما شده است و به ما کمک می‌کند تا با استفاده از چرخ کد رنگی مقاومت رایگان، از آن سر دربیاوریم. مقاومت‌های ثابت، حلقه‌ها یا نوارهای رنگی مختلفی در اطراف خود دارند که نشان دهنده مقدار آنها است. هر باند رنگی دارای یک مقدار اعشاری مرتبط به خود است.
استفاده از سیستم کد رنگی روی اجزای الکتریکی و الکترونیکی، مزایای واضح زیادی دارد. مزیت اصلی استفاده از حلقه‌ها یا باندهای رنگی اطراف بدنه مقاومت این است که بدون توجه به موقعیت یا جهت مقاومت در برد الکتریکی، می‌توان آنها را به راحتی دید و خواند. حتی اگر بدنه مقاومت‌ها کمی کثیف یا سوخته باشد، این نوارهای رنگی را می‌توان خواند.
در آموزش قانون اهم دیدیم که از مقاومت‌ها برای کاهش مقدار جریان در مدار استفاده می‌شود، بنابراین دانستن مقدار مقاومت آنها بسیار مهم است و بسته به نوع، اندازه و تُلرانس مقاومت، سه، چهار یا پنج باند رنگی برای انجام این کار استفاده می‌شود.
اگرچه این نوارهای رنگی مقادیر اسمی یا ایده‌آل را نشان می‌دهند، اما تقریب مناسبی از مقدار واقعی مقاومت هستند. این بدان دلیل است که مقدار واقعی مقاومت می‌تواند درصدی از مقاومت در دو طرف مقدار اسمی (کمتر یا بیشتر) را داشته باشد. این مقدار درصدی، «تُلرانس» نامیده می‌شود.
تمام مقاومت‌های ثابت دارای تُلرانس، از کمتر از یک دهم درصد (0.1%) تا 20% برای انواع کربنی بزرگ، هستند. بنابراین تُلرانس 5، 10 و 20 درصد به این معنی است که مقدار واقعی مقاومت می‌تواند از مقدار اسمی مورد انتظار، تا ±5%، ±10% و ±20% متفاوت باشد. به عنوان مثال، یک مقاومت 100Ω با تُلرانس ±10% می‌تواند مقداری از 90Ω (-10%) تا 110Ω (+10%) داشته باشد. این یک تغییر 20 اهمی در مقدار مقاومت است.
مقاومت‌هایی که تنها دارای سه باند رنگی هستند، معمولاً باند تلورانس ندارند، زیرا دارای تلورانس ثابت 20% هستند. دو نوار رنگی اول، باند رقم یا عدد هستند و نوار سوم به عنوان ضریب شناخته می‌شود. وقتی چهار باند وجود دارد، دو باند رنگی اول باند رقم، باند سوم «ضریب» و باند چهارم مقدار «تلورانس» هستند. در مقاومت‌هایی که دارای پنج باند رنگی هستند، سه رنگ اول همیشه باندهای رقم هستند و به دنبال آنها نوارهای ضریب و تلورانس وجود دارد.
مرحله اول – دانلود و پرینت
با استفاده از چرخ کد رنگی مقاومت ساده و رایگان، می‌توانیم تمام این نوارهای رنگی مختلف و معنی آنها را درک کنیم. اما اول از همه، باید الگوی چرخ کد رنگی مقاومت را با استفاده از دکمه زیر، دانلود و چاپ کنیم. کاملا رایگان است!
لطفاً برای دانلود فایل PDF مربوطه و یا فایل JPG کلیک کنید.
توجه داشته باشید که این یک فایل PDF (Acrobat) است. لطفاً قبل از دانلود الگوی چرخ کد رنگی مقاومت، حتما اطمینان حاصل کنید که برنامه مناسب برای باز کردن این نوع فایل را دارید.
بعد از اینکه الگوی چرخ کد رنگی مقاومت را دانلود و چاپ کردید، باید یک کاغذ A4 (یا هر اندازه‌ای که می‌خواهید چاپ کنید) از الگوی چرخ رنگی داشته باشید که به این شکل است:
توجه داشته باشید که می‌توانید این الگوی چرخ کد رنگی مقاومت را روی هر اندازه یا تراکم (وزنی) از کاغذ مورد نظر خود چاپ کنید. همه چیز به چاپگر و چیزهایی که دارید بستگی دارد. کاغذ چاپگر یا دستگاه کپی اداری با اندازه استاندارد A4 دارای تراکم یا وزن کاغذ 80g/m2 است. این کاغذ چاپگر استاندارد خوب است و می‌توان از آن برای ساخت چرخ رنگی مقاومت استفاده کرد.
با این حال، کاغذ چاپی نازک به راحتی می‌تواند با استفاده از آن پاره شده یا آسیب ببیند، بنابراین تراکم کاغذ 150g/m2 یا بیشتر مانند مقوای نازک، انتخاب بهتر و با دوام‌تری است. همچنین می‌توانید بعد از چاپ، ورق الگو را پرس (لمینیت) کنید تا هم محکم‌تر باشد و هم عمر آن بیشتر شود، انتخاب با خود شما است. به هر حال، هنگامی که الگوی چرخ کد رنگی مقاومت را بر روی هارد دیسک خود دانلود کنید، می‌توانید آن را به تعداد دلخواه چاپ کنید.
مرحله دوم – دیسک‌ها را ببرید
پس از چاپ الگوی چرخ رنگی مقاومت از لینک بالا بر روی کاغذ مناسب، اکنون باید پنج دیسک رنگی را با استفاده از قیچی یا چاقوی تیز با دقت برش دهیم.
هنگامی که پنج دیسک رنگی ما بریده شد، اکنون می‌توانیم آنها را به هم وصل کنیم تا طرح چرخ رنگی به پایان برسد.
مرحله سوم – دیسک‌ها را به هم وصل کنید
برای اینکه پنج دیسک رنگی جداگانه خود را به هم وصل کنیم و چرخ کد رنگی مقاومت را تکمیل کنیم، باید از یک اتصال دهنده کاغذ برنجی مانند موارد نشان داده شده یا چیزی مشابه آن که ممکن است به راحتی در دسترس داشته باشید، استفاده کنیم.
با استفاده از یک سنجاق، سوزن، سوزن قطب نما، چاقو یا هر چیز تیز دیگری که در دسترس دارید، با احتیاط وسط هر دیسک را سوراخ کنید. مراقب باشید که با این کار به خود آسیب نزنید. سوراخ ایجاد شده شما باید به قطر همان اتصال دهنده‌های کاغذ برنجی باشد. اطمینان حاصل کنید که سوراخی که ایجاد کرده‌اید به اندازه کافی بزرگ باشد تا بتوانید اتصال دهنده کاغذ یا هر چیز دیگری که تصمیم دارید استفاده کنید، قرار دهید و بچرخانید. برای ما قطر سوراخ حدود4mm (5/32”) بود.
اتصال دهنده کاغذ را به نوبت از داخل هر سوراخ، از دیسک‌های کوچک به بزرگ، وارد کنید و مطمئن شوید که هنگام این کار، دیسک‌ها به راحتی می‌چرخند. سپس، زبانه‌های اتصال دهنده را در پشت دیسک بزرگتر خم کنید. اکنون باید یک چرخ کد رنگی مقاومت تکمیل شده داشته باشید که شبیه به این شکل باشد.
مرحله چهارم – استفاده از چرخ رنگی
اکنون که چرخ کد رنگی مقاومت را تکمیل کرده‌ایم، زمان شروع استفاده از آن است. در مثال‌های زیر قصد داریم از آن برای یافتن مقادیر مقاومت 4 باند و 5 باند استفاده کنیم. اما ابتدا مشخص خواهیم کرد که رابطه هر دیسک رنگی با معنای نوارهای رنگی بر روی بدنه مقاومت‌ها چیست.
- دیسک یک (رقم اول) – این مربوط به اولین باند رنگی است که نزدیک به انتهای مقاومت در سمت چپ قرار دارد و رقم اول مقدار مقاومت را نشان می‌دهد.
- دیسک دو (رقم دوم) – این مربوط به باند رنگی دوم و نشان دهنده رقم دوم مقدار مقاومت است.
- دیسک سه (رقم سوم) – این مورد برای مقاومت‌های فیلم فلز است که از کد رنگی پنج و شش باند برای مقادیر دقیق‌تر استفاده می‌کنند. در این حالت، سه باند رنگی اول، سه رقم اول را نشان می‌دهند. برای مقاومت‌هایی که سه چهار باند کد گذاری شده‌اند، این رقم قابل چشم پوشی است.
- دیسک چهار (ضریب) – باند رنگی بعدی، ضریب ریاضی است که تعداد صفرهای اضافه شده به دو (یا سه) رقم اول را نشان می‌دهد. اگر رنگ سوم برای یک مقاومت 4 باند یا رنگ چهارم برای یک مقاومت 5 باند، طلایی یا نقره‌ای باشد، این نشان دهنده یک ضریب اعشاری کسری است، زیرا مقدار مقاومت کمتر از 10Ω است. اگر باند رنگی طلایی است، دو یا سه رقم اول را در 0.1 ضرب کنید (تقسیم بر 10) و اگر باند رنگی نقره‌ای است، در 0.01 ضرب کنید (تقسیم بر 100).
- دیسک پنج (تلورانس) – نوار رنگی نهایی نشان دهنده تُلرانس مقاومت است. باند طلایی نشان دهنده تُلرانس ±5% و باند نقره‌ای نشان دهنده تُلرانس ±10% است. اگر باند رنگی، مانند مقاومت سه باند، وجود نداشته باشد، تُلرانس ±20% است.
توجه داشته باشید که یک مقاومت می تواند 3، 4 یا 5 باند رنگی داشته باشد تا مقدار مقاومت آن را نشان دهد. نوارهای رنگی که در یک طرف بدنه مقاومت گروه بندی شده‌اند یا به هم نزدیک‌تر هستند، نشان دهنده مقدار مقاومت هستند و شما باید اینجا را از چپ به راست بخوانید. یک باند رنگی جدا از گروه و تنها، مقدار تُلرانس خواهد بود.
در مثال اول، می‌خواهیم از چرخ کد رنگی مقاومت که درست کردیم استفاده کنیم تا مقدار مقاومت 4 باند زیر را که برای بیشتر مقاومت‌ها استفاده می‌شود، پیدا کنیم.
کد رنگی مقاومت 4 باند
نوارهای رنگی به ترتیب زرد، بنفش، نارنجی و طلایی هستند. پس مقدار مقاومت با استفاده از چرخ رنگی به شرح زیر است:
از آنجا که این یک مقاومت 4 باند است و می‌توان از چرخ کد رنگی مقاومت برای یافتن مقادیر مقاومت‌های 5 باند استفاده کرد، بنابراین چرخ مربوط به رقم سوم در این مورد استفاده نمی‌شود. پس چرخ کد رنگی این را نشان می‌دهد:
باند رنگی اول (زرد) مقدار رقم اول، یعنی 4 را به ما می‌دهد. باند رنگی دوم (بنفش) رقم دوم، یعنی 7 را می‌دهد. این یک مقدار دو رقمی 47 را می‌دهد. آن را در مقدار باند سوم ضرب می‌کنیم که در این مورد، نارنجی با مقدار 1000 یا 1k است، بنابراین مقاومت دارای مقدار 47000 اهم (47 × 1000 = 47000) یا 47kΩ است. آخرین باند مقدار تُلرانس مقاومت را می‌دهد و طلایی برابر با محدوده تُلرانس ±5% است.
پس با استفاده از چرخ رنگی مقاومت، مقدار زیر را به دست می‌آوریم:
در مثال دوم، از آن برای یافتن مقدار مقاومت 5 باند زیر استفاده خواهیم کرد. از کد رنگی 5 باند برای ارائه مقادیر دقیق‌تر در مقاومت‌های دقیق فیلم فلز با تلورانس کمتر استفاده می‌شود.
کد رنگی مقاومت 5 باند
نوارهای رنگی به ترتیب آبی، قرمز، مشکی، قهوه‌ای و قهوه‌ای هستند. پس مقدار مقاومت با استفاده از چرخ رنگی به شرح زیر است:
از آنجا که این یک مقاومت 5 باند است، می‌توان از تمام دیسک‌های چرخ کد رنگی مقاومت برای یافتن مقدار آن استفاده کرد. پس چرخ کد رنگی این را نشان می‌دهد:
باند رنگی اول (آبی) مقدار رقم اول، یعنی 6 را به ما می‌دهد. باند رنگی دوم (قرمز) رقم دوم، یعنی 2 را می‌دهد. باند رنگی سوم (مشکی) رقم سوم، یعنی 0 را می‌دهد. این یک مقدار سه رقمی 620 را می‌دهد. حال آن را در مقدار باند چهارم (قهوه‌ای) که مقدار 10 دارد ضرب می‌کنیم. بنابراین مقاومت دارای مقدار 6200 اهم (620 × 10 = 6200) یا 6k2Ω است. آخرین باند مقدار تلورانس مقاومت را می‌دهد و قهوه‌ای برابر با محدوده تلورانس ±1% است.
پس با استفاده از چرخ رنگی مقاومت، مقدار زیر را به دست می‌آوریم:
بفرمایید، یک پروژه سرگرم کننده کوچک برای انجام در خانه و استفاده در مدرسه یا آزمایشگاه علوم دارید، فقط آن را دانلود، چاپ کنید و برش کنید تا یک ابزار مرجع بسیار مفید برای یافتن مقادیر مقاومت‌های 4 یا 5 باند با استفاده از این چرخ کد رنگی مقاومت رایگان و ساده، در اختیار شما باشد.
استفاده از این چرخ کد رنگی مقاومت ساده است، فقط رنگ دیسک‌ها را کنار هم قرار دهید و شماره را بخوانید، به همین سادگی. برای بررسی مقدار مقاومت‌های دیگر، فقط دیسک‌های رنگی را بچرخانید و یک طرح رنگی دیگر دریافت خواهید کرد. اما به یاد داشته باشید، اگر هنوز از مقدار مقاومت اطمینان ندارید، همیشه می‌توانید مقاومت آن را با استفاده از یک مولتی متر پیدا کنید و یا به مقاله آموزش کد رنگی مقاومت‌ها مراجعه کنید.
