از نظر علمی، سختی آب به طور کلی مقدار کلسیم و منیزیم محلول در آب است.
به بیانِ سادهتر، ممکن است وقتی دستانتان بعد از شستشو با آب و صابون هنوز لیز است، یا وقتی لیوان آب شما در منزل، کمتر از حد معمول شفاف میشود، متوجه سختی آب شوید.
فهرست مطالب
تعریف آب سخت
تعریف سادهی سختی آب مقدار کلسیم و منیزیم محلول در آب است. آب سخت حاوی مقادیر بالای مواد معدنی محلول، عمدتا کلسیم و منیزیم است. ممکن است تاثیرات آب سخت را احساس کرده باشید، مثلا همین آخرین باری که دستانتان را شستهاید. بسته به سختی آب، بعد از استفاده از صابون برای شستشو ممکن است احساس کرده باشید که لایه صابون روی دستانتان باقی مانده است. در آب سخت، صابون با کلسیم (که در آب سخت نسبتا بالا است) واکنش میدهد تا “رویهی صابون (Soap scum)” را تشکیل دهد. هنگام استفاده از آب سخت، صابون و یا مواد شویندهی بیشتری برای تمیز کردن هرچیز لازم است، چه دستها و چه مو و چه لباسهایتان.
آیا تا حالا در ماشین ظرفشوییتان مقدار زیادی ظرف غذا گذاشتهاید، و بعد از اتمام کار لیوانها را برداشته و متوجه لکها یا لایههای نازکی روی آنها شدهاید؟ این لکهها اجزاء آبهای سخت هستند- که خطرناک نیستند اما ناخوشایند چرا. بسیاری از مصرف کنندگان آب صنعتی و خانگی نگران سختی آبشان هستند. وقتی آب سخت گرم میشود، مثلا در آبگرمکنهای خانگی، رسوبات جامد کربنات کلسیم تشکیل میشوند. این رسوب میتواند عمر تجهیزات را کاهش دهد، هزینههای گرمایش آب را افزایش دهد، بازده آبگرمکنهای الکتریکی را کاهش دهد، و لولهها را مسدود نماید. و بله، انباشت مواد معدنی در قهوه ساز خانگیتان نیز رخ خواهد داد، به همین دلیل است که برخی افراد گاهی اوقات قوریشان را با سرکه (نوعی اسید) تمیز میکنند. اسیدیتهی سرکه با باردار کردنِ ذرات معدنی به حل شدنشان کمک میکند. این ذراتِ تازه باردار شده جذب بارهای مثبت و منفی در آب شده و میتوانند به آسانی شسته شوند.
یکی از رایجترین دلایل ظرفها و لیوانهای کدر،
وجود آب سخت است.
مزایای آب سخت
اما آب سخت میتواند مزایایی نیز داشته باشد. انسانها برای سالم ماندن به مواد معدنی نیاز دارند و سازمان بهداشت جهانی ( WHO یا World Health Organization) میگوید که ممکن است آب آشامیدنی یکی از منابع کلسیم و منیزیم در رژیم غذایی باشد و بتواند برای کسانی که برای دریافت کلسیم و منیزیم در مضیقه هستند، مهم باشد.
معیارهای سختی آب
سختی از ترکیبات کلسیم و منیزیم و انواع فلزات دیگر ناشی میشود. دستورالعملهای کلی برای طبقهبندی آبها عبارتند از:
۰ تا ۶۰mg/L (میلیگرم بر لیتر) کربنات کلسیم تحت عنوان آب نرم طبقهبندی میشود:
- 61 تا 120mg/L تحت عنوانِ سختی متوسط
- 121 تا 180mg/L تحت عنوانِ سخت
- بیش از 180mg/L تحت عنوان خیلی سخت
سیستمهای آبی که از آب زیرزمینی به عنوان منبع استفاده میکنند با سختی آب مرتبط هستند، چون با حرکت آب از لابهلای خاک و سنگها مقادیر کمی از مواد معدنی که به طور طبیعی وجود دارند در آب حل شده و به منابع آب زیرزمینی حمل میشود. آب حلالِ خوبی برای کلسیم و منیزیم است، بنابراین اگر مواد معدنی در خاکِ اطراِفِ یک چاه تامینِ آب وجود داشته باشند، ممکن است آب سخت به خانهها تحویل داده شود. سختی آب در سراسر ایالاتمتحده متفاوت است. در مناطقی از کشور که آب نسبتا سخت است، صنایع ممکن است مجبور شوند برای نرم کردن آب خود پول خرج کنند، زیرا آب سخت میتواند به تجهیزات آسیب برساند. آب سخت حتی میتواند عمر پارچه و لباس را هم کوتاه کند (آیا به این معنی است که دانشآموزان دبیرستانی که در مناطقِ دارای آب سخت زندگی میکنند، با آخرین مدِ روز زندگی میکنند چون مجبورند زودتر لباسهایشان را عوض کنند؟)
همانطور که تصویر داخل یک لولهی منبع آب نشان میدهد، حرکت طولانی مدت آب سخت از طریق یک لوله میتواند منجر به چیزی شود که انباشت رسوب (Scale buildup) نامیده میشود. همانند بدن انسان که ممکن است رگهای خونیش به دلیل افزایش کلسترول خون دچار کاهش قطر داخلی شوند، لولههای آب هم میتوانند به تدریج بسته شوند و منجر به حرکت کمتر آب در داخل لوله و کاهش فشار آب شوند.